RADIO LIRIA: LIRIKË MALLI...!
"Shpirti i një kombi është gjuha që flet" (e lexuar)
Hasan Qyqalla, kryetar i LKSHM
Kronologjia e popullit shqiptarë si për ironi fati, kaloi etapat më të tmerrshme që njeh historia e njerzimit në Europë, mbase ndoshta edhe në gjithë globin. Histori e dhembjes shpirtërore, kalvari i mundimit, mallit me ngjyrë loti, lapsit që skenon muzën në pentagram vargjesh, mbase si Pavarësia e Shtetit Shqiptarë të 1912, sikur edhe Liria e Kosovës së 1999, janë shkruar me alfabetin e gjakut. Prandaj, nuk ishte rastësi edhe nuni i kësaj radioje, kur e pagëzoi me emrin e idealeve tona kombëtare: RADIO LIRIA. Kjo, sepse ndjenja e poetit zhgrehet, pikërisht aty ku kullon plaga a ashtit dhe gjakut të gjenit e varrit të të parëve tanë. Aty, i rri mendja e poetit Haxhi MUHAXHERI, te Çamëria e përvuajtur, e aneksuar padrejtësisht... mendja e shpirti i tij sikur është i predestinuar për vuajtje, mbase është ngjizje prej delli do të thoshte poeti, këngëtari e gazetari i Dukagjinit Jusuf Gërvalla përmes metaforave poetike apo këngës "Do të kthehem Nënë" sikur edhe Aristidh Kola me "Gjuhën e Perëndive", apo Gjergj Fishta te poezia "Gjuha Shqipe"! Poeti e veprimtari Muhaxheri sikur rezymon konstatimin Lasgushian, kur thot: "Mos më bëftë mirë kjo gotë raki, po s'u bashkua Kosovë e Shqipëri". Prandaj, hapi kraterin e shpirtit që të shpalosim, rrëfimet, kujtimet, evokimet, mesazhet, narracionet në Radio Liria me emisionin poetiko-letrar "Lirikë malli..."; malli për më të dashurit, për ata që u flijuan, malli për dashurinë, për atdheun, për oxhakun e gjithë ato që lanë gjurmë të veçanta...
Andaj, realizimi i këtij emisioni, të vetmit të këtij lloji gjer tani në mediumet tona, është i pamundur pa praninë e vet krijuesve dhe krijimeve tuaja të dashur miq. Mundësi keni të lidheni përmes Skype:
Skype:radioliria ose edhe përmes viber-it: +43 664 374 9040
Moderator: Hasan Qyqalla
Regjisor në studio: Haxhi Muhaxheri
 |
| Poeti Pal Sokoli |
PERTEJ ISHULLIT – URAT
URA E LOTIT
Notuam me urë kalistrof
turbullirave vërshuese
e digë e bëmë trupin tonë
urave vetëvrasje të mos behën
dhe mbi lotët tanë prapë
ndërtuam urat të reja
ura gjaku
e pak ujë Drini
e pak lot(edhe)gëzimi
derdhim në Ohër
në Preshevkë
në Cem
deri në Hadiratik
u rrënofshin bjeshkët
u rrënofshin bjeshkët
o deti Jon(ë).
URA E NOTIT
Me gjokse të shprishur
Drinit të kuq
të kuqe larjet
për çudi shum hordhi
shkelen urat e frymëmarrjeve
të marrjefrymëve
të marshit
të shtegtimit
të dashurisë
padrejtësisht i ndanë
i lidhen
shkelen
lakuan
Drinit të kuq
vorbujt ja dredhuan
kur lumenjtë e urat
kuq i notuam.
Ura e f'shenjt
është e gjallë
pikon qumësht ura
qe lindjet e reja te rritën
Ura ime e uritur
shpesh merr gjak te ri.
Urat nuk janë lak
Urat janë me gjak.
VALLE URASH
Vallëzojmë maje urave
si lule të gjalla zemërurë
me damarë gjaku të lidhura
gjak do t`u japim
e gjak jepuni, pashë zotin
mos te vyshken lulet
se shemben urat
se shembet diçka nga un.
UDHA, THIKA IME
Udha ime
Kullë e pa shkelur
me këmbë te zbathura
majatthik të përgjakura
ti kam puthur
Thikë e përgjakur
në rreshtin tim futesh
ma thikos marrshin
ma thikos vargun
edhe lulet në kopsht...
...thikë e stërthikët
dorezë e ime
dorëzezë e njohur.
o thika ime
o hija ime
si nuk u ndeshet njëherë
ta preni njëra tjetrën
për vdekje.
Wuppertal, 98
NJË SHKRUESI
Mos vrapo pas stinëve
pa fytyrë as emër
se behësh shkrues
faqeve të zeza
mëngjesi të ngrin
me brymë te bardhë
peizazheve të çoroditura
e as nuk je këmbësor
i rrugës se kumtit
as kalores i shpëtuar
nga Troja e përmbytur.
Ditët e bardha
kanë zogj
këngë e rreze
qe shkrijnë acarin
e shtat Bjeshkëve
edhe brymen e mëngjesit
tënd te bardhë.
Qershor .01
UNË PUSHTUESI YT I FUNDIT
U matem,u ç´matem
në një Log
Un pushtuesi Yt
dhe Ai-pushtuesi ynë
nuk shlyhet si me gomë
një copë Atdhe o i pa fé.
Nëpër Kulla guri
flakon sot çdo oxhak
tani ngrohem të lirë
dikur derdhem gjak
I lirë e kaloj me ty
fëmijërinë time te plakur
Un, pushtuesi yt i fundit
dhe Ti Kosovë
pushtuesja ime e dashur
15.09.06- W
LUANI I PLAGOSUR
Mos e ngacmo Luanin
kur i plagosur është
se plagën me plagë e shëron...
Luftëtarin e armatosur
mos provo ta ç´armatosesh
se më parë i zbrazë
njëmijë fishekë...
Peshkatarit rrjetin mos ja merr
se peshkaqen bëhet
e vërshim deti...
Vargjet mos ja prek
se me to mund të
vret edhe poeti.
2004. Wuppertal
QYTETI XII
Lehtas sodis këtë arkitekturë
Qe flet me mua
Thjesht nga un kërkon
Një emër, një gjuhë
A një flamur.
Brigje përpijnë baticat kryeneçe
Shkëmbinjtë buzëdetit
Shpalojnë hieroglifë
Heshtjen e thërras më emër
Pa shtesa a leqe
Dielli me nxinë
Me rreze të thyera
Në kryqe.
Në sahatkullë akrepat
Ndaluar në XII
Ilirët këmbëkryq
Mbi gurvarrin e vet
Hunë e sarmatë zbresin
Me hark e heshtë
Një kohë e gdhendur
Mureve freskë.
Përtej trotuareve një rrethojë
Ca gurë rrumbullak
Me shikojnë si sy
Një grusht dhe u gjuajta
Sipër si rigë
Epitafet e shkruara
Si rreze shkëlqyen
Skeletet këmbëkryq
U ngritën në parakalim
U prezantuan të gjithë
Me një zë e himn
Ne të gjithë jem
Si ti Ilirë.
Ilirska Bistrica
02.12.86
DHEMBJE BASHK(O)HORE
Ah fisi im i vjetër
Instalo antivirusin ne gjak
Se erdhi kohë infektive
Edhe gjaku
Edhe fjala
Edhe kënga
Edhe pushka
Edhe varret
Edhe truri
Edhe racioni ditor
I ushqimit
I lajmit
I helmit
Rezulton virus
Instalo antivirusin fisi im
Nëpër zorrët e përlyera
Në parlament
Në presidencë
Në ministri
Pastro dritaret e infektuara
Me virus; tr(edhanë)ojan
Qyq(j)an, vjedhë-(c,j)an
Se koha pjellë virus të ri
E lakohet me emra të përveçëm
Nëpër kohë.
Ah fisi im i vjetër
Pa virus...
21.06.07 Wupertal
Përgatiti: Rrahim Sadiku
Këngët kreshnike janë ndër krijimet afrtistike më me vlerë që ka krijuar populli shqiptar, gjatë historisë së tij të gjatë e të mundimshme. Besohet se ato kanë filluar të krijohen pas luftës së madhe ilire-romake (në vitet 6 – 9 të erës sonë) dhe kanë vazhduar të jenë inspiruese deri në ditët tona. Legjenda thot dhe historia dëshmon se Bato i Desitiatëve, pas humbjes së luftës, vendoset në qytetin Andet, që ishte kështjellë ilire në Dalmaci, afër Splitit të sotëm, afër Judbinës e Kladushës, ku është selia e Gjeto Mujsit e ku zhvillohen shumica e ngjarjave të këngëve kreshnike. Ato këngë, me vlera të mëdha artistike e edhe historike, gjatë viteve e shekujve u shtrinë në shumicën e trojeve ku kanë jetuar ilirët e më vonë pasardhësit e tyre, shqiptarët.
Hero i këtyre këngëve, pra, është Bato, emri i të cilit mandej, për shkaqe artistike, zëvendësohet me Gjeto dhe i jepet epiteti Mujsi, si luftëtar i që i mundëte të gjithë në beteja.
Këngë kreshnike
Siylli e vasha Ilirjanë
Nimoni zotna si na keni nimue,
Nuk jem kanë e jetën na e kini dhanë!
Venë po pijnë tridhjetë trima,
Tridhet trima të tanë nga Jutbina.
Venë po u sjellka vasha Ilirjanë,
E njohun për hije e për dituni,
I ka kallun trimat tek e kanë pa.
I thonë asaj tridhjetë trimat:
“A po na ngon ti ori vashë Ilirjanë,
Ilirjanë, ti ende e padhanun,
Na për ty japim jeten e gjanë!
Ҫfarë kushtesh ti po lyp nga ne,
Na do n’tokë a do me na pa në re?”
Ua ka kthye atyne vasha Ilirjanë:
“Nuk jam metun për fjalë pa u dhanun,
E due tokën e edhe qillin e gjanë,
Po nuk due unë burrin e pa mend,
Pa trimni unë burrin nuk e due,
E dua ma t’mirin nër të mirë dallue.”
“A po na do para teje me u mund,
A na do me muj tue shtegtue,
A na do me anmiq tue luftue?!
Apo na do ma na ma n’gzime mledhun,
Me lahutë e valle tue u knaqun?”
“Qe sa kohë unë ju kam venerue,
Për trimni fort nuk m’kemi prekun,
Për dije nuk ju kam pas si duhet.
Po nër ju kam vendos me pas fatin!
Do ta zgedhi njanin, ma të mirin,
Ata që munet Tunën me e kalue
Vajza t’bukra anej qi po ka,
Përmes tyne ai me kalue,
Sytë asnjenes jo, mos me ja hedhun,
Te unë menen ai me e mbajtun.
Lule dafine prej anejna me m’sjell
Me m’i sjellë edhe tri kunora t’arta.”
Kur e ndigjuan trimat e Judbinës,
Sikur shpata n’qafë me ju pas ra!
Të gjithë shikojshin në tokën e zezë,
Secilli kqyrke me dishka me u marrun,
Secili bajke se ishte shumë i zanun.
N’sy e shikon vetëm i bukuri Siylli,
Po ai pilqeu ata shka e tha vasha.
Fjalë ma s’bani, kalin ka shalue,
E ndër bjeshkë ai asht ftillue,
Ditë e natë gjokun e ka ngamun,
Tokën e rrafshtë derisa e ka shkelun.
Ujënat e Tunës mi kali i ka lundrue,
N’qytet t’madh ka hi me nji frymë,
Vashat mpi janë nga duk e ti,
Lak i kambve shumë i paska lshue!
Nja pej tyne synin s’ja ka mushun,
Ilirjanën si hanë e kishte përpara,
O për ta ai na paska menue,
Nga larg t’fala me za i i ka dërgue.
E ka mbledh, o, lulet e dafinës
I ka gjetun o, tri kunora t’ arta,
Mi shpinë t’gjogut i paska rendue,
Shpejt u nis e po kthehet mbrapa.
Kur na ishte mu në mes të Tunës
Qenka nalun ligsht ai kali i ti,
Zemrueshëm i tha ronoshit Siyll:
“A po shihte se jemi tue dekun?”
Ish rrezik e djali shumë asht prekun,
Po i duket se funi i ka ardhun.
Zana e Malit te veshi i ka ardhun,
At’herë ajo si nanë i paska folun:
“Mos u ligështo, o bukurosh Siylli,
Me shpatë bjeri kalit midis këmbëve,
Një peshk këmbët ia ka pengue,
Provë e re për ty kjo qi po asht.”
Kur e ndigjoi bukurosh Siylli
E ka ngritun aj shpatën e luftimit
Copa e bajka atë peshkun e madh
Mandej rrugën shpejt e ka vazhdue,
Në Judbinë hyni kangë tuj knue,
I ka habitun tridhjet trimat e mledhun,
Në krah e mori vashën Ilirjanë.
Gjama e Mujsit
Nimo Zot, si gjithë na ke nimue!
Gjamë të madhe Mujsi paska lshue,
kanë nis malet fort me shungullue,
kanë nis lisat o majet me i lakue
ka nis bari e do me u rrallue,
kanë nis prrojet ujin ma pakue...
Dhimt e madhe ka kaplue trimin!
“Po si mundet kjo tokë e të parëve,
met me u kanën pa frymën e t’gjallve,
si me pasun përmi vete mallkimin,
si mos me pasun kush krye me menue.”
Tridhet t’part kjo sikur i ka shitue,
janë nis shpejt e n’log na paskan dalun,
prit e kanë lajmin për me marrun.
Ka ardh Mujsi si tue fluturue,
bumullushëm m’i paska ngjatjetue,
idhshëm shumë synin mi ta e ka nalë!
“Po ku jemi na, burra t’ktij dheu,
mos harrue kemi ҫ’asht atdheu?!
Mos po mshifemi si carrok të vegjël?
Mos u hupëm e u bamë të egjër!
Du me ditun zemrën në ven a e kini.”
Uk Zemroshin vendi ma nuk e ka zanë,
I ka dalun para, pip në kamë:
“Shka ki Mujs, ti shka je tranue,
gurë e dhe meni pse je tue rrxue?
Mos n’tradhti ni neve na ke gjetun?
Mos nderveti na kenkmi la me gjak,
mos mohue kemi ne kemi shpi e plang!?
Apo don durimin tonë me e matun,
Apo don ligsht me ne me u idhnue?”
At’herë Mujsi sikur asht kthjellue,
n’krye t’logut ka shkue e asht ulun,
si nër fal përreth e ka lshue shikimin.
“Burra, jam kanë venit tue majt renin,
Mandej gjogu vrapin nuk e ka nalun,
larg kam shkue nga kjo tokë bekue,
kam pa gjindje qi fort m‘kanë habitun.,
keq me mrrimje ata na kanë rrethue
kam pa nrrime qi duhet me i ditun,
kam pa ushtri si me dorë renditun,
kam pa gjytete ndrequn si n’prrallë,
si pej qielli do kala na kanë dalë,
kam pa shpata si vetimë flakue,
krejt prej tunxhi shumë sene marue...
E me veti unë gjat kam menue:
na ku jena, ku kemi met me shkue!
Pse s’menojna edhe na me ditun,
Pse po rrina, shka jemi tue pritun?
Mos po dojna ata me na ardhun,
Mos po presmi ata me na e ba gjamën?
Idhshëm krejt kam ba e jam kthy mrapa
Binte borë e mue m’myste vapa;
Kishte udhë e unë greminave kam ra,
kishte pyje e unë nuk i kam pa!
Krejt me men tokën tonë kam kalue,
e kam pa si në gjumë krejt harrue,
po me mend e kam pa tue sharrue,
met pa neve e nga i huji keq mbulue…”
Ka hesht Mujsi e ka fshi djersën e ballit,
ishte bamun pak me i nga t’gjallit.
Krejt janë heshtun trimat e Jutbinës,
sikur ngrimja ata me i pas kaplue,
sikur bora ata me i pas mbulue.
Befas Zogu fjalën na e ka marrë:
“Ti nas fole Mujs si mos me u kanë gjallë,
si për s’gjalli kah vorret me na que,
po na jemi e kemi me qinrue,
kemi me pamun na, po kemi edhe me msue,
gjana t’reja e na kene ma marue,
para tyne shumë kemi me dalun...”
Ka kesh Mujsi e malet i ka zemrue,
Shumë do gurë si pluhun përpjetë janë que:
“S’ka ma keq se kot me livdue vetin,
me pa gjolin e me thanë pashë detin,
me kotsina vetin me e mashtrue...
Na nuk kena njetin shumë me nrrue,
na po knaqmi tue dalë me ҫetue,
njani tjetrit tue i britun, tue iu lavdue,
nuk po dojmë me pa shka ka tj kodrës.
Pranaj brita e sa nuk u tranova,
njeva dhimt e ma shumë sun durova.
Po ju tham se na duhet me pa nryshe,
me msue t’rejat edhe nga dreqi i zi,
krejt veten me shkri për Iliri.
Ose kena na si t’dishmit me veprue,
ose kena na tej dijeve t’tyne me shkue
ose kena me metun n’lahutë m’u knue,
jo si trima krenarisht kudo me shkue,
po si mini na kemi me u përbirue,
kanë me na shkelun e me lujtun me ne,
ashtu s’na duhet, jo, kjo jetë mi dhe.”
Po ky Zogu memzi ka majt veten,
“Nalu Mujs e thuna të vërtetën:
Mos ke pa anej vajza të mira?,
Mos ke pa pasuni të xhevahirta?
Mos t’kanë metun zemrës ato qytete,
sa je dalun e nuk je ma n’vete!
Na jetojna mirë, kshtu ilirisht,
Tue qetue e tue knue në kulla,
tue ba fmi e tue martumun ҫika,
tue punue për ato qi na i do zemra.
Na kshtu edhe kena me vazhdue,
me nrrue thue, po na s’dojna me nrrue,
dojmë si t’partë, po, ashtu me jetue!”
Idhshëm Mujsi në kamë kanka que,
Edhe ma idhshëm Zogun na e kqyrë:
“M’dhimen t’tjert, se tu le t’bahet mirë,
Se ti je një që punës gjithë i ke pritue,
me lavde veshun, lavde pa meritue,
me fjalë shumë e me tru pa menue,
gjithë je kunra e gja nuk na thue...
T’partë tonë burra ba mujni mi nerue,
tue pas kushte mu ktu na me rrnue,
tue pas mjete me t’tjerë me u matun,
tu ik nga skamja e tue u ba t’pasun.
Po ne kena fmij me lanë mas vetes,
krenarisht ata me hi rrugve t’jetës,
atyne rrugve ku duhet shumë dije,
me qenë mirë edhe n’shikime ardhmenije...
Na nuk mujna mu shti sikur nuk shohim,
na nuk mujna mu ba qi t’rejat si njohim,
na nuk munjva me rrnue me vjetërsina,
s’mujm me pritun dishka me thanë vet mrrina.
Ne na duhet me nga mas përparimit,
përparimi gjithë asht nana e gzimit...”
Zogu heshti e ma nuk u nie,
po me vete aj shumë dreqnisht keshi,
sikur hije aj u ba nga vesi.
Folën paria manej varg e vi,
do me me men e do hiq pa dituni,
do me t’mujshëm e do tue u fry,
do qortojshin Mujsin pse i kish tubue,
thojshin gjahun kot ua kish humbun,
se ata po jetojshin mirë,
se do rreglla iliri i pranojke shtirë...
E pa Mujsi se nuk po kish krah,
thirri gjokun e iki dikah...
Thonë te deti ai paska dalun,
gjamë të madhe ai na paska marrun,
detin peshë ai na e paska que,
shumë anija na qenka trazue,
nalt mi brigje uji kenka ngritun,
kush shka nodhi nuk e paska ditun...
Nuk di as unë, po kshtu m’kanë thanë,
bota nrronte kur Mujsi lshonte gjamë...
 |
| Poeti Dan Kosumi |
Vargjet e mia
I shkrova në varret e shenjta kreshnike,
në lapidarët e pavdekësisë.
I shkrova nëpër vite e shekuj plot dhimbje,
në rrudhat e ballit të popullit tim.
I shkrova ato në këtë tokë të shenjtë,
në themelet e lashtësisë, të forta si graniti...
I thashë vetes
Mos pusho të lindësh vargjet si ylberi,
falu krahët e shqipes të ngjiten drejt qiellit,
bekoji me dashurinë të puthen me diellin,
mbushi me magjinë të mos vdesin kurrë....
Nuk duam kufij
Sa herë na ndanë e bënë copa-copa,
por trungun s’na e prenë dot, jo,
se të thella i patëm rrënjët në lëmin e gjakut,
që ne me dashuri i themi “nënë”.
Sa herë për ne, prenë e qepën harta,
makete, xhaketa e flamuj.
Askush nuk na pyeti se kush jemi,
nga vijmë dhe a jemi shumë,
emrin siç deshën na e lanë:
Shiftar,
Arnaut,
Alban...
Ata ngritën mure mes nesh,
zemrën labirint na e bënë.
Diellit, shiut të imtë të lirisë, iu bënë ombrellë,
për ne deshën vetëm stuhitë,
dhe na i nisën kohë pas kohe.
E kështu u shkrua historia…
Ne,
larg,
në dhè të huaj
e sytë e lokes mëmë verbohen prej mallit të birit
e loti derdhet pafajshëm faqeve…
Përtej mureve në të katër anët,
hidhet shikimi i saj për bijtë e ikur,
asnjë lajm,
as dje,
as sot,
as nesër…
Si në dy këmbë urash të pafundme gjeografikisht kemi mbetur,
pa motrën, pa vëllanë, pa bijën, pa birin.
Jemi larg, pa njëri-tjetrin,
pa lulet që çelin në pranverën tonë,
pa vesën e mëngjeseve shqiptare….
S’dimë
a jemi gjallë apo vdekur,
veç natën,
natën na takohen shpirtrat,
ata që s’i ndan dot kush.
Por vjen një ditë
që valët furishëm shpërthejnë,
pasi zemra s’i duron dot muret, as barrierat,
ajo do lirinë, ajo do paqen,
ajo do dheun e ëmbël të mëmëdheut.
Pakkush e di ç’na sëmboi në shpirt kaq vite,
deri në mallkim të ditës së të qarës së parë.
dhe vjen një ditë…
që mallkimi kthehet ndër ata
e shemb malet e bjeshkët mizore,
muret hiqen nga vetë ata që na i vunë.
Bijtë e shqipes, si kurrë më parë,
krenarë e ballëlartë.
Ne nuk duam kufij,
shqiptarë na thonë anekënd,
ne jemi bijtë e nënës së madhe, Shqipëri.
Censurë
Myshk i verdhë...
Mijëra germa qëndisur...
Në letër të bardhë,
qindra këngë fëmijësh prej fëmijërisë së grisur.
Ishin gjysma e jetës sime,
një pjesë e trurit tim ...
Mall i pamasë dashurie...
Sa shumë vite!
Ata na vranë lirinë
Erdhën atë natë kobzezë, pa hënë,
si qyqja pollën vezët, ngritën strofullat ku mundën.
Tokë nuk kishin,
as mëmëdhe,
të pastrehë …
Ata na i vodhën emrat, se vetë nuk kishin,
s‘dinin për legjendat, për trimëritë e burrit,
përvetësuan faltore, varre e themele...
Na e vodhën këngën në një natë prilli,
në degë dhimbjeje,
hije pafajësie hipokritësh këmbëkryq u ulën.
Ata erdhën si ëndërr e keqe,
u shfaqën jashtë dëshirës njerëzore.
Na e zunë dritën e diellit, qiellin na e nxinë,
skëterrë...
Na prenë mizorët,
na vranë,
të gjallë na dogjën...
Ata...
Na e pinë gjakun e trupit, na e vodhën lirinë.
Sot krenohen kur gënjejnë historitë trillim.
Intervistë prej A-së deri në Zh
Shkruaj, - më thanë, - prej A-së deri në Zh.
Pse emri të fillon me R e mbiemri me K?
Pse këmishën e ke të zezë, pse shallin kuqezi?
Republikën kërkoni?
... Albaninë?
... Hë?
Si bishat kur tmerrohen,
gjahun duke copëtuar.
Jargët varg u shkojnë gojëve…
Fyejnë, bërtasin, godasin...
Këmbët, duart, trupi më janë tharë
dhe fryma më zihet në këtë terr.
Eh, sa do të doja të flija,
të mos zgjohesha asnjëherë!
Shkruaj,
prej A-së deri në Zh…
Ngrihu!- thërrasin,- Shkruaj!
E sërish më shkelin në çdo dhimbje njerëzore,
e sërish më godasin barbarisht...
…letrat mbi tavolinë të bardha ua lashë…
Të bardha si bora,
të bardha si e kundërta e shpirtit të tyre…
Asnjë ravijëzim,
asnjë vijëzim,
asnjë shkronjë s’u hodh në torbën e tyre…
Sa mirë!
Tash nuk jam aty...
Mos e trazoni Apolloninë
Era bën punën e saj.
Në horizont shtrin mbretërinë,
simfonia fishkëllen lehtas
e shumë herë fryn plot mallkim...
Muret janë dëshmitare,
gjak kullojnë ata.
Sarkofagët thellë nën dhè,
shpata e heshta,
rrashta e kreshta,
s'durojnë dot më.
Mos e trazoni Apolloninë!
Kafka të thyera…
Do vijë dita,
do ngrihemi në këmbë!
Vullkan i zgjuar është Dardania!
Ilirinë do ta bëjmë!
Iliri, jam Dardania, bija jote!
1. Orët e liga
Atëherë kur e kisha të ndaluar edhe ëndrrën,
fluturoja me dëshirë mbi Bjeshkët e Nemuna,
se rrugë hapur për ne s’linin shtrëngatat,
orët e liga luteshin të mos ktheheshim kurrë!
2. Në kërkim të dritës
Stinët e vitet ikën duke më përkundur tinëz,
por unë nuk vura gjumë në sy.
Shpresa kurrë s’m’u vyshk
e në qindra vite munda errësirën.
Në kërkim të dritës,
mbeti dëshmitare kafka ime,
bashkë me feniksët e lirisë.
3. Një me pavdekësinë
Sa herë nisa krushqinë maleve
bashkë me këngët e lavdisë,
u dhashë bukën dhe kripën,
ujin e kristaltë në rrjedha e përrenj,
ballin ua flladita me freskinë e bjeshkës…
Pak tokë e dhè të lehtë,
legjendë në tel t'lahutës,
një me pavdekësinë,
për shumë vite e mote.
4. Drejt fitores
Kjo është tokë dardane,
gurrë gjaku i babës e i gjyshit.
Fuqishëm thërrasin zërat djalosharë,
syçelur e buzëqeshur si agim beharesh:
“Amanet për shokët!
Luftën mos e ndalni deri në fitore!”.
Plagët e vragat derdhur mbi gjoksin tim,
ty, nënë Kosovë, të qofshin falë!
5. Jam bijë e Ilirisë
Gurë e drurë, gjerdhe e vrojtore
dergjen shembur fosilet…
Lëngon për vdekje kuçedra plakë.
Gjymtyrët e trupit tim, si fara derdhur lëndinës…
Nesër lulëzojnë lulëkuqet si gjaku,
fitimtare jam, më e fortë se kurrë,
e gjallë, e fortë, kala trimërie…
Jam bijë e Ilirisë!
STINËT SHQIPTARE
1. Pranvera
Nis e kuvendon me zanat, pranvera.
Motrën kurrë s’e njoha,
as hijen kurrë s’ia pashë,
luletrëndafilat s’i mbajnë erë.
Kam mall ta puth një herë
të mirën pranverë!
2. Vera
Ujët e detit e vlon vera…
S’di pse me valën e Jonit kurrë s’u laga!
S’di si mban atje vapa,
s’di si perëndon dielli.
Motrën duke pritur te dera,
u thava unë e mjera, vera!
3. Vjeshta
Po vjeshta, është si unë?
Atje ka pemë të tjera,
rigon shiu në fusha.
Çfarë drurësh ka në male,
pse kurrë s’i pashë e shkreta?
- plot mall pyet vjeshta.
4. Dimri
Dimër, o i bardhi dimër,
sa gjatë të prita!
Më solle dëborën, të parën bardhësi.
Ti më sjell ngricën dhe acarin.
…Rrëmbimthi erdha,
unë, dimri…
Terri dritën s’e duron
Nata sonte ka mprehur dhëmbët,
as minjve në biruca s’u shihet fytyra,
më ftohtë se kurrë po më duket jeta.
Një klithje matanë murit më shoqëron…
Poet, terri dritën s’e duron dot!
“Kur e the, kujt ia the, pse e the?
… Po betimin në flamur për bashkim?”.
Truri më vlon.
Ja, po ia shoh dhe avullin,
Për çfarë i duhet maska xhelatit?
Ofshamës, përgjigje nuk më dhanë.
Ah, më përpini! Shumë u jam lutur hijeve,
tek po bënin nyje në tela e në litar,
m’i shanin vargjet e mia,
m’i fyenin ato plot dhimbje
tek më tërhiqnin zvarrë.
Jo, poshtërimin s’e duroj kurrë!
Ah, kjo ndjenjë, frymën po ma than,
zëri s'më del, s’bëzaj më,
Duart lidhur prapa,
S’kam plagët si t’i mbajë!
Majat e flokut më janë mpirë
dhe majat e thonjve më janë tkurrur.
Kasapët...
Ah, më vrisni, pse më lini të gjallë?
…Ata vdesin si bishat në arenë,
i tmerron thirrja dhe shikimi im,
por do vijë dita, ju do të mallkoheni,
as në tjetrën botë s'do gjeni shpëtim.
Rrugës së kombit, te motrushja ime
Rruga e Kombit lidh stinët e vitet, vëllain me vëlla,
male e brigje lidhin urat,
ura e zakone mbajnë kuqezi trimat.
Fildish që çan përmes bjeshkën.
…Ballëhapur, krenar nis udhën vëllai:
“Pritmë, motrushja ime, shqipe!”
…Dyrrahu i Ilirisë…
Unë dardani i heshtur i kësaj epoke,
kthehem kryelartë në tokën mëmë.
Në këtë stinë të madhe marshojmë krahëlehtë.
Erdhi dita jonë!
Vëllezër të një gjaku,
tashmë na thërret kreshnikja Çamëri!
…Në tokën e lashtë të mbjellim abetare.
Amaneti i çlirimtarit
Lirisë së pritur me shekuj i fala
xhamadanin tim, shpuar nga plumbat,
kapelën ngjyer me gjakun e ballit,
se shpinën kurrë s’ia ktheva armikut.
Shokëve të idealit u fala
armët e brezit e të krahut
bashkë me rrethatoren e zbrazur,
se fishekët ia shkrepa barbarit.
Romanit tim të pambaruar
i fala ditarin, kujtimet e memorien,
letrën që i pata shkruar nuses,
të m’i puth fëmijët në dy faqet.
Kosovës i fala gjakun e jetën,
ninull’ djepi kur kënga më thoshte,
si bir i shqipes kreha trimëritë,
me gjak lirie rrugët ia shtrova.
Dasma e lirisë
Trimat shkrepën pushkët,
për dasmë sofrën shtruan.
Motra përqafon motrën dhe vëllain
dhe nënat bekojnë vatrën.
Stinët mallkojnë vitet…
Sa kohë u bënë që lirinë s’e prekja buzësh!
Mos na vrisni me lule
Ju,
që në secilin përvjetor bridhni varreve,
që para medieve shpalosni një hektar fytyrë,
ikni që të jetojmë qetë në mëmëdheun tonë!
Turpi juaj do jetoj për shumë mote...
Na quajtët shok, por ne nuk ishim kurrë shokët tuaj,
guxuat të na nderoni me një minutë heshtje,
ndërkohë që përditë shkelët mbi gjakun tonë...
Turpi do derdhet mbi ju, kësisoj...
Ju,
që harruat të gjallët e lirisë
e për heroizmin folët gjithë jetën tuaj,
mos na këndoni këngë, se këngën na e vratë ju vetë!
As me lule,
mos na vrisni...
Na lini të jetojmë në përjetësi!
 |
| Poeti Agim Shehu |
BALADË LIRIE E KOSOVËS
Posi nga zër’ i perëndive
u zgjua kontinenti plak.
Nga cili akt i tragjedive
sot mbi Kosovë kulloi kaq gjak?!
Në ç’kontinent jeton kështu
një popull si mbi rjedhë ujvare?!
Foshnjat, kaq breza, qiellin blu
e shohin mbi helmetat sllave.
Dhe sot i vranë në prag shtëpie, -
nga tym i predhës u thinj Zoti.
Te syr’ i nxjerrë i një fëmije
përmbys po rrotullohet globi.
Prindi puth baltën e varrezës;
qirinjtë luten në pak dritë.
Nëpër çdo rudhë të Nënë Terezës
rjedh lot i nënave për bijtë.
Të vrarë, burrat heshtur flënë
me qiellin e vet mbuluar.
Kapaku i syve u ka rënë
si perde drame e pambaruar.
Te trolli i vet ku shtrijnë shtatin
dëgjojnë…poshtë thellësive
mermerët pelazgjikë u flasin
me emrat e të gjithë ilirëve.
«Dhija» mbi kokën e Lahutës
thërret nga larg mitologjinë :
«Homer, ç’Iliadë me gjëmë të luftës
ke lënë bosh për Dardaninë»?
Nipat e Mujit vrarë mbrëmë
po pëshpërijnë me buzë të ngrirë
(nuk i dëgjuan sa qenë më këmbë,
le t’i dëgjojnë sot të shtrirë) !
Pa frymë hapësirat ngelin.
Gjaku i foshnjës sipër bore
te gjum’ i bardhë i Azem Shkrelit
ka ngrirë rubin prej metafore.
Jehoi bubullimat mali,
pylli kurorën butë e uli :
Azem Galica ka nxjerrë ballin,
thërret nga larg me zë Herkuli.
Lëviz një breg, drithmon një fushë
e mërmërin një këngë të lashtë :
«Drenicë, e bukura drenushë,
kush po guxon të vret kaq gjatë»!?
Shota vështron si dritë nga retë
motrën e saj mbi gjak lirie,
këput ylberin nga një bjeshkë
t’ia vërë kurorë nusërie.
Varr i Gjolekës rënë mes trimave
u kumbon pranë-polifoni :
«Kosovë, Labëria ime
udhën një hap e ka tek ti»!
Fishta me dhëmbjen e pafjetur
për shkjaun-shkja e fisin-fis,
me rapsoditë e tij nën sqetull
del nga një mriz, hyn te një plis.
Këndon lahutë vdekjet e bardha
me ligjërimet e mëdha.
Varur te lisi Sefë Kosharja
tundet pendyl: “Ora ka ra”!..
Ajkuna po ia vazhdon gjëmës
me flokë shkulur pranë të vrarëve:
Fëmia prerë në bark të nënës
bën gjumë nën dhè brënda dy varreve.
Hasan Prishtina zgjoi Veriun.
Vdekjen e tij e lë në hije:
s’sheh më pas vetes kush i shtiu,
vështron Drenicën – kush i shtie!
Kosova, muhaxhire e shekullit,
sheh qiellin e saj të prerë:
te reja e zezë që i derdh breshërin
nxin fraku i zi i zotit Grej.
Rizgjohen fjalët e mëdha
të Abdyl Frashërit profet:
Me gjak shqiptarësh në çdo krah,
Ballkani rri përmbi tërmet !
Gjer kur, Kosovë e Çamëri,
ngarkuar në sup pragun e portës,
do lidhni djepet n’arrati
me meridianët e gjithë botës!?
Në ballë të kombit bërë theror
iu kthye bubullimë heshtja:
gjersa po vdesim orë për orë,
pas vdekjes s’gjëndet vetëm vdekja!
Në shkumën e ujvarës sate
që tundi kombin sot nga rrënja
partitë e shkrehura po zgjaten
të mbushin “bateritë” e rëna.
Mbi plagë të tua tejendanë,
zinxhir i zgjatur – thikë në shpinë,
nxin kontrabandë e shtetit amë
që lidhi Beograd – Athinë.
Tërë hijeshi mban zi për vdekjet,
për vajzat që t’i veshi zia…
(Atdheu – amë, nën këngët greke
feston aheng “Miss Albania”)!
Ti gjak virgjin i racës sonë,
në duel me çdo mbretëri:
sa vriteshe në Fushë-Kosovë
ringjalleshe në Çamëri.
Ti, më e denja e të parëve,
ti – më e hijëshmja në rritje,
me „Shqipëri“ në frymëmarje,
me bukuri në kryengritje.
Djepet – dafina mbi alarme,
dasmat – ylberë mes rrebeshit;
mbi kodrat, lulet e bajames
çelin pranë kokrave të breshërit.
Dardane mbirë prej legjendës,
rilind te shtat’ i lartë i bijve;
nga kumbonarja e xhubletës
të kumbon bronzi i lirive.
Sa ke ushqyer zogjtë e pulës,
mendon një këngë për shqiponjat.
Zhurmat e tankeve pranë udhës
shpejtojnë lindjet te lehonat.
Me besën në pëllëmbë të dorës,
dafinë e parë e Lirisë,
Flamuri në ballkon të Vlorës
armët e tua pati shtizë.
Ti i dhe botës Kostandinin,
Ti që ke nxjerrë Niketë Dardanin,
në ballë – me Hymn të Krishterimit,
nën këmbë, prangat e tiranit.
**Prill, 1998
NAGANTI I ISA BOLETINIT
Bene udhe te gjate
te inglizi vinin
Ismail Qemali
Isa Boletini
.
Hynin dy shqiptare
brenda ne pallat
njeri luftetar
tjetri diplomat.
Shqiperi e tyre
kish halle e mjera
armet zoterinj
regull,rine te dera.
U ngrys luftetari
syte i shkrepen cike
lere diplomati
i tha me qerpike.
Dhe ua la tek dera
Isa Boletini
poshte nen brez,te vogles
syte i shkrepetinin.
Faqen vene te trupi
veshin vene te gjaku
je edhe per mua
thosh ajo se largu.
Hapat qete e qete
binin ne pallat
njeri luftetar
tjetri diplomat.
Here-here qerpiket
si gershere perplasnin
thua drite te huaj
syte nuk u qasnin.
Dhe tha lordi i madh
gjuhen duke zgjidhur
me humor te huaj
me nje gaz te hidhur.
Ja dhe carmatosur
zoterinj shqiptare
si kallkan i ngrire
ngriu fjal e pare.
Pa nagantit siper
brezit me si pritej
por nen brez e vogla
zu te hasharitej.
Mblidhte xixa zjarri
permbi trup te bukur
priste luftetarin
qe ti thoshte "duku".
Syte e diplomatit
zjarr te hidhur shkrepen
Isa Boletini
brrom nga brezi tjetren.
Brrom aty perpara
mu te lordi prane
"Madheri Shqiptarin
kurre s'e gjen pa arme".
Zbardhelloi sermaja
shkreptiu fildishi
...ndriten malet tona
andej larg,tek ishin.
Qelqe e shandane
dhane drite te lige
Ismail Qemali
qeshi nen qerpike.
Dhe naganti ulur
rrinte sic i duhej
dora nga i zoti
tyta nga ti duhej.
Nxinte tyte e vogel
brenda nxinin halle...
Shqiperi e vogel
ne tryeze te madhe.
KOSOVE PRANVERE 1998
Porsi nga zeri i Perendive
u zgjua kontinenti plak
nga cili ankth i tragjedive
sot mbi Kosove kulloi kaq gjak.
Ne cilen kohe jeton keshtu
ky popull si mbi rrjedhe ujvare
femijte kaq shekuj qiellin blu
e shohin mbi helmetat sllave
Dhe digjen strehet e shtepive
nga tym i tyre u thinj Zoti
tek syr'i nxjere i nje femije
permbys po rokulliset globi
Bota u ngjeth nga ai gjak krimi
lideret tane pelegrine
lotet per ty nga mallengjimi
nxituan ti fshijne ne Athine
E tera zi mban zi per vdekjen
per foshnjat qe ti veshi zija
atdheu ame nen kenget greke
feston aheng...Miss Shqiperia.
Por mbi fantazmen e percarjes
fisnike dhe ne dite te zeze
ti perterin zene e te pareve
PARA BUSTIT TE SELAM MUSAIT
Koha hedh paprere
permbi festen tende
dimri- floke bore
vera -drite hene
Dhe te vijme te veshim
rreth duke t'u mbledhur
ndersa ti ne heshtje
ri ne bronx i derdhur
Eh gjithe kete bronx
valle ku ta gjeje
vete do ta shkrije
plumba do ta beje.
Ri... po nuk te rihet
ndaj te vijne mornica
...vrapi yt po endet
poshte nga Babica
Lugjesh ne ato nete
zbrite si veri
projektoret ndiqnin
sharkun tend te zi.
Flaka neper duar
me rembim te futej
gjalmi mbi dyfek
dridhej mos keputej.
Plumbat neper xhepe
(gjetur breg pas bregu)
me therime misri
hynin tek dyfeku
Dhe kercisnin eger
plumbat tane te ralle
se kish shpirto mosri
se desh gjak ne balle.
Malet neper mjegull
sa i zgjoi pushka
kafshateb e gojes
varen poshte mbi mushka.
Buke per lirine
moj kasolle te erta
dhe dridhen kapisrat
nga muskat e serta
"Biruni o burrani
hop...ti zeme se gjalli
dhembet nga urrejtja
krisnin posi atralli
Deti sa te pa
kur ne qafe dole
te thiri si nena
ti si djale i fole.
Dhe vertiti valet
sa te pa tek shtegu
te te mir tek gjiri
te te sill te bregu.
Vlora krahelidhur
c'vrull te dha te gjuri
Malua nga ballkoni
te tundte flamurin.
Ndaj ti si i dehur
rrugen poshte e more
po c'kish aq shume tela
c'kish aq shume llogore.
Plage me plage si lule
sec te doli gjaku
me te kuq flamuri
t'u qendis shajaku.
"Keshtu rencim,-fole
e c'vlen sa liria
lule Labi yne
Selam Salaria.
Plumbat bresherime
t'u permlodhen brenda
Leberit koke me koke
u ulen te kenga.
Si prush kenga jote
u digjte ne balle
ndersa ti mes kenges
erdhe prap i gjalle.
Prape ti i pari
zgjuar nga liria
o ti lule stralli
Selam Salaria.
Zilet e kemboret
heshten permbi pllaja
lugjet prape gjemimet
gatuanin ne maja.
Dhe sot rete nga mali
qe gjemimet sjellin
posi iso labe
vijne e te peshtjellin.
Ti ngul syte mes tyre
si mes luftetaresh
sikur ri mendohesh
c'kenge do tja maresh.
Buzet ti te kenga
ballin te liria
lule,Selam Labi
Selam Salaria.
Cdo tufan zberthyer
gjoksin ty ta gjeti
sharku si legjende
telave te mbeti.
E te vijme te busti
si ne prag te deres
po ti as duhanin
s'ke kohe te na dredhesh.
Duart i ke zene
-Cke ashtu ne duar?
gryke e nxehte e topit
ti ka perveluar.
Krahet me shajak
dredhur neper tyte
ahen neper hekur
sa te shkrepin syte.
...Ja keshtu ne bronx
ty te ka liria
Lule Selam Labi
Selam Salaria.
Permbi festen tende
qekur ti ke rene
Mali po derdh bore
fusha po derdh hene.
Dhe rri,gjoksin hapur
balle c'do furtune
Sharku si legjende
telave lekundet
JEMI TE GJITHE NJE KOMB VELLEZER
Tek arkivoli yt vigan
qe drodhi kombin sot nga rrenja
partite e shkrehura po zgjaten
te mbushin baterite e rena.
Mbi arkivolin tend te madh
zinxhir i zgjatur-thike pas shpine
nxin kontabande e shtetit ame
qe lidhte Beograd-Athine.
Heronjte e rene ne vite thelle
kjo ore fati prane ti pruri
Azem Galica ka nxjere ballin
theret diku me ze Herkuli.
Leviz nje dege,zhurmon nje flete
e psheretin me ze te thate
Drenice,e bukura drenushe
tyj kush guxon te vret kaq gjate.
Zenel Gjoleka armet mori
theret tek ecen me furi
Kosove Laberia ime
udhen nje hap e kam tek ti.
Dhe At Gjergj Fishta tek kendon
per shkjaun shkja e fisin fis
me rapsodite e tij nen sqetull
del nga nje mriz hyn tek nje plis.
* * * * * * * * *
Ti qe ke lind Shen Kostandinin
Ti qe ke rrit Niket Dardanin
Ne balle me himn te Krishterimit
Nen kembe plaget e Tiranit.
Biografia e autorit
Agim Hidajet Shehu ka lindur më 10 janar 1934 në fshatin malor Progonat të Kurveleshit (Tepelenë) nga familje e njohur për atdhetarizëm. Nisi shkollën fillore në fshat, iu ndërprenë nga luftrat e kohës. Pas fitores mbi pushtuesit vazhdon në Gjinokastër 7-vjeçaren dhe gjimnazin ku del me nota të shkëlqyera. Në Tiranë mbaron Universitetin për gjuhë-letërsi dhe emërohet mësues në gjimnazin e Gjinokastër ku vazhdon për 13 vjet.
Agim Shehu shquhet si poet me botimin e vëllimit të parë poetik si dhe për publicistikë, dhe e marrin redaktor për kulturën në gazetën Zëri i Popullit. Te një koleg flet keq për Udhëheqësin e vëndit. Ai si spiun i fshehur e raporton, dhe dënohet me punë kazme internimi në Metalurgji, ku vuajti 10 vjet larg familjes dhe me heqjen e të drejtës së botimit ca kohë. I përmëndet si 'shqiptaro-madh' dhe poezia për Kosovën kur qe në Gjakovë për Ditët e Poezisë më 1971, sidomos vargjet që bënin thirrje tërthoraz për bashkimin e Shqipërisë me Kosovën, kundër ideologjisë komuniste në fuqi: "Kosovë e bukur, gjak i fryrë/, çdo hap i hedhur-drithërime!/ Erdha dhe mbeta: kisha hyrë/ në vëndin bosh të zemrës sime" (botuar më 1973 në Drita). Kthehet nga dënimi e vazhdon mësues.
Me ardhjen e demokracisë, bëhet nisiator i Shoqatës së Shkrimtarëve të Pavarur kryesisht me të persekutuar. Po ashtu, kryeson Shoqatën Atdhetare e Kulturore "Labëria" duke nxjerrë dhe shtypin e tyre. Shkruan me energji të pashterur kryesisht për çështjen kombëtare dhe dermokracinë e pastër që po mbante ende gjallë komunizmin e fshehur e sigurimin, godet me vendosmëri e në vazhdimësi shovenizmin grek e sllav. Ngre vazhdimisht fatin e Kosovës e Çamërisë... Kërcënohet hapur e fshehur me vdekje. I bëhen 4 atentate, gjer me plumb, të cilave u shpëton rastësisht. Tek i pesti, janar 2000, goditet për vdekje mes Tiranës me motor mafjozësh. Operohet në spitalë, megjithatë i afrohej vdekja përditë. Shteti heshti dhe e la pa asnjë ndihmë. Miqtë e marrin në Zvicër ku i koregjohet operimi i gabuar. Aty merr 'Azil Politik'. familjarisht.
Krijimtaria e Agim Shehut është e gjerë, mbi 25 libra me poezi, tregime e novela, drama, kujtime, studime, përkthime, humor e tjera...
